Boerderij De Haver, gebouwd in 1894, ging gebukt onder de gevolgen van de gaswinning. Nu wordt het pand opgeknapt door Stichting Het Groninger Landschap. Foto: Geert Job Sevink

Zo geneest Het Groninger Landschap een statige herenboerderij in Onderdendam van haar aardbevingswonden

Op het dak zijn werklui druk bezig om alle 35.000 dakpannen netjes te leggen. Eindelijk is het zover. De monumentale en iconische boerderij De Haver in Onderdendam wordt in oude luister hersteld.

Ooit stond de plek op landkaarten aangegeven als ‘de gouden bergen’. De oud-bewoners van de statige boerderij aan de oostzijde van het Boterdiep boerden goed, zullen we maar zeggen. Zelfs nu de kozijnen afgebladderd zijn, er scheuren in de muren zitten en de vloer scheef loopt, ademt het monumentale pand De Haver grandeur. En dat al ruim 120 jaar.

In een van de kamers in het voorhuis zit bouwkundige Jan Harm Eppinga van Stichting Het Groninger Landschap aan een lange rechthoekige tafel. De enorme ramen met prachtige vensterbanken kijken uit op de tuin waar vergeet-me-nietjes en paardenbloemen groeien. Boven het hoofd van Eppinga is het plafond uitgebreid versierd met fruit en roosjes van papier maché. „Niet gek hè? Dit is nu mijn werkkamer.”

Stichting heeft plannen voor drie iconische Groningse boerderijen

Stichting Het Groninger Landschap is vorige week begonnen met de werkzaamheden aan de monumentale boerderij. De Haver was het eerste zwaar beschadigde pand in Noord-Groningen dat door de NAM werd opgekocht in 2013. In 2017 droeg het olie- en gasbedrijf het pand over aan de stichting, samen met twee andere boerderijen en een bruidsschat van zo’n 3 miljoen euro.

De stichting wil de drie panden – De Haver in Onderdendam, Occo Reintiesheert in Stedum en Plaats Melkema in Huizinge – nieuw leven inblazen. Plannen maken, subsidies binnenslepen en vergunningen aanvragen nam zo’n drie jaar in beslag. Nu is het zover. In de schuren van de drie boerderijen wordt een woonhuis gerealiseerd. De voorhuizen worden opgeknapt en krijgen een meer publieke functie.

Kosten noch moeite gespaard

Wie in de voortuin staat en zijn ogen sluit, kan de geschiedenis voelen. Hier, in Onderdendam, stonden vroeger twee kleine boerderijtjes. Mevrouw Wiersema, een weduwe én zakenvrouw, kocht de boerderij in de winter van 1893 van mevrouw Vos. In 1894 ging de boel in vlammen op, waarna ze voor 21.000 gulden de na de brand overgebleven ruïnes liet afbreken en de huidige boerderij De Haver liet bouwen.

Daarbij lette ze niet bepaald op de kleintjes. Volgens Eppinga is het een sterk pand, met een goede constructie. De schade in het voorhuis van De Haver bleek, bij nadere inspectie, iets minder ernstig dan gedacht. In de kozijnen zitten ijzeren strips verwerkt die zijn gaan roesten, waardoor de muren op spanning kwamen te staan. „Dat komt dus niet per se door de aardbevingen. Dat is een kwestie van onderhoud”, zegt Eppinga. „We maakten wel even een klein vreugdesprongetje toen we daar achter kwamen.”

Op het dak zijn mannen bezig de 35.000 dakpannen opnieuw te leggen. Foto: Geert Job Sevink

Achterstallig onderhoud en aardbevingsschade

Maar het blijft een flinke klus: de boerderij heeft scheuren, kampt met achterstallig onderhoud en wordt met stutten rechtop gehouden. Op de eerste verdieping, waar de slaapkamers uitgerust zijn met oude bedsteden, wordt het balkon dit najaar weer teruggeplaatst. Aan het begin van de vorige eeuw, toverde men de bovenverdieping om van graanzolder naar slaapkamer. Om het statige pand nog meer grandeur te geven, werd er een balkon bijgebouwd. Die is door de NAM uit voorzorg verwijderd. „De originele onderdelen van het balkon zijn opgeslagen.”

In de schuur, waar vorig jaar de succesvoorstelling De Poolse Bruid van het Noord Nederlands Toneel werd gespeeld, klinkt muziek. Werklui zijn op het dak bezig met het opnieuw leggen van de 35.000 dakpannen. „Doordat de Poolse bruid is afgelast zijn we vast begonnen met de werkzaamheden aan het dak.”

In het voorjaar moeten de werkzaamheden aan deze Groningse parel af zijn. Dan kan er weer veilig gewoond worden in ‘de gouden bergen’. Niet in het voorhuis, maar wel in de schuur.