Die onverstoorbaarheid van Henk van Driel. Hard voor zichzelf, hard voor de NAM, hard voor burgemeester Rodenboog. Hij praat zonder uitroeptekens en zonder nadruk, maar hij weet precies wat hij wil. En hij raakt niet van zijn à propos.
Tekst
Bouke Nielsen
Fotografie
Jan Zeeman
H oe hard ook, hij geniet als hij wat voor een ander of de bevingsregio kan doen. Van Driel denkt mee: “Waarom is er geen databank met allerlei ornamenten en karakteristieke elementen uit gesloopte boerderijen? Als er weer een boerderij opgebouwd wordt, is het fantastisch om karakteristieke elementen terug te kunnen plaatsen.”
Als een boerderij plat gaat, wordt er nu een shovel tegenaan gedrukt. Alles wordt vernield. “Zó jammer, er gaan veel mooie spullen verloren.”
Henk van Driel (46) jammert niet. Na zes jaar gedoe met vooral de NAM en de gemeente Loppersum blijft hij positief.
Zes jaar 20 tot 25 uur per week. Zo veel tijd heeft het hem ongeveer gekost. “Maar als ik aan het werk ben, tijdens het grasmaaien of zo, denk ik ook na over bijvoorbeeld een brief die ik aan de gemeente moet sturen. Wat wil ik bereiken? Moet ik ze tegen de haren in strijken of juist niet? “
Het kan helpen iemand tegen de haren in te strijken, weet hij na al die jaren.
Nee, hij heeft al die uren niet opgeteld. Ineens is er, als hij dat zegt, even een flits van afwezigheid. Van Driel slaat de ogen neer. Even maar.
Zes jaar 20 tot 25 uur per week is 6000 tot 7500 uren. Hij had wel 20 euro netto per uur kunnen verdienen met zijn hoveniersbedrijf Noorderwind. Een tot anderhalve ton. Het is ongeveer net zoveel als het kale huis gaat kosten dat hij straks eindelijk mag bouwen bij Leermens, langs de doorgaande weg van Zeerijp naar Godlinze. Naast de woning waarin hij, zijn vrouw Sylvia en hun twee kinderen leven. Nou ja, woning…, een wrak samenhangsel van leem en stenen.
Ze waren in 2012 net bezig een nieuwe keuken uit te zoeken. En ineens was daar ‘Huizinge’. Die beving op 16 augustus 2012 om 22.31 uur veranderde de Noord-Groninger wereld, er is een leven voor en ná ‘Huizinge’.
Die keuken in huize Van Driel is exemplarisch voor wat er sindsdien gebeurd is. Niks is er gebeurd, helemaal niks.
Waarom het zo gelopen is? Dat is een lang verhaal.
Henk van Driel steekt bij binnenkomst meteen van wal en legt omstandig uit. Een zorgvuldig voorbereide vragenlijst blijft ongebruikt.
Eerst de huidige stand van zaken, want hij wil vooral ook het positieve melden. “We gaan na al die jaren eindelijk bouwen. De aardbevingen gaan nog door, maar over 40 jaar is de situatie hier misschien wel betrouwbaar. Ons huis wordt daarom volledig recyclebaar, het kan er na 40 jaar zo weer af. Dan koop je tegen die tijd een kavel in plaats van een woning. Je moet niet iets willen bouwen waar je 200 jaar tegenaan kijkt. Het moet weg kunnen. Het is tijd voor nieuwe ideeën. En tegen die tijd zijn er heel andere technieken en andere ideeën over wonen. Onze kinderen wonen misschien wel heel anders.”
Het huidige huis blijft staan. Als Bed & Breakfast of zo, Van Driel weet het nog niet. Momenteel valt het huis uit elkaar. Het is misschien wel gevaarlijk om er te wonen. De aanpalende schuur die op instorten stond, is al gesloopt.
De NAM weet niet wat het met het huis aan moet, zegt Van Driel. Met ankers wil men het verstevigen, maar dat werkt juist averechts, is de overtuiging van de hovenier. Zijn huis is op leem gebouwd, op gevoel. Dan werkt alles anders. “De NAM wil bepalen, maar dan zeg ik: Ho eens, het is mijn huis.”
De thuisbasis van de familie Van Driel en Hoveniersbedrijf Noorderwind ligt er schilderachtig bij. Een landelijke sfeer met weelderig groen. Het is voorjaar, gras, bloemen, alles ruikt. Links het huisje, rechts een immense weideschuur. Vroeger waren daar hooi en machines opgeslagen, nu heeft Van Driel er binnen de houten gebinten een gebouw geplaatst; zijn timmerwerkplaats, voorin is een winkel gepland. Wat hij er gaat verkopen? Serviesgoed of zo. O ja, hij heeft met de kinderen afgesproken er ook een bitterballenpaleis te beginnen voor al die wandelaars en fietsers die er ’s weekends voorbij komen.
Her en der staan kunstwerken. Van Driel is een liefhebber. Een ijzeren bal van vernuftig aan elkaar gelaste plaatjes trekt de aandacht. En op een dijkje, vlakbij de doorgaande weg een werk met twee handen die naar elkaar reiken. Ze zullen elkaar nooit raken. Van Driel: “Het is symbolisch voor wat hier gebeurt.”
De haan en een paar kippen struinen een grasvlakte af en lopen even later, net als de honden, nieuwsgierig achter baasje aan. “Die haan rekent op voer.” Op die grasvlakte komt straks de nieuwe woning. Een schuurwoning van pakweg 23 bij 10 meter. Van metalen golfplaten. De lijnen en de vorm passen hier, het materiaal is nieuw. Dat is net wat Van Driel wil. Experimenteren. Een traditionele vorm met een andere uitstraling.
Van Driel woont op een wierde. Die ligt tussen twee gaslocaties in. Die veroorzaken verzakkingen, bodemdaling. Rond de locaties daalt de grond het sterkst, verder weg is de daling geringer. Daardoor ontstonden als het ware twee soepkommen. Die verzakkingen duwen tegen de wierde aan.
Van Driel kreeg daarom van een NAM-expert te horen dat zijn schade werd veroorzaakt door verzakkingen in plaats van bevingen. “Klopt, zei ik. Ik heb de expert uitgelegd hoe het werkt en even later was hij weg en heb hem nooit weer gezien”, zegt Van Driel. “Net zoals zovele anderen. Er komen talloze mensen langs, je spreekt ze en even later zijn ze weg of met andere projecten bezig. Je ziet ze niet meer.”
Het is bureaucratie.
Een die gespecialiseerd lijkt in het slopen van mensen.
In plaats van huizen.
Hij doet zaken met de NAM, niet met het CVW. Dat is zijn eigen keuze geweest. Het gaat niet altijd even soepel en dat is een eufemistische weergave van Van Driels ervaringen. Het zijn gevechten op het scherp van de snede, maar hij snapt de NAM wel. Die organisatie heeft een eigen belang. Dat is voor hem zo helder als wat.
Anders ligt dat met de lokale overheid, of beter gezegd Albert Rodenboog, de man die tot voor kort burgemeester van Loppersum was. Geen goed woord heeft Van Driel voor hem over.
Een burgemeester moet voor zijn burgers opkomen, een taak die Rodenboog zou verzuimen.
Na drie jaren van soebatten concludeert de NAM dat alles opgekocht moest worden. “Maar de NAM bepaalt niet of ik mijn huis moet verlaten.” Het klinkt niet verbeten, het is een vaststelling. Een paar weken later oordeelt de NAM dat het huis op instorten staat, vertelt Van Driel, die zich daarna meteen bij Rodenboog meldt. Volgens de hovenier zegt de burgemeester hem toe dat hij er dwars voor gaat liggen. Van Driel: “Wie schetst mijn verbazing als ik even later een door Rodenboog getekend dwangbevel krijg dat ik binnen twee maanden mijn huis dien te verlaten. Dat pik ik natuurlijk niet.”
De van Loppersum afscheid nemende burgemeester Albert Rodenboog vormt in bijgaand verhaal een verbale schietschijf voor Henk van Driel. Rodenboog zelf moet even nadenken voor hij de hovenier uit Leermens weer op het netvlies heeft. ,,Er zijn heel wat gevallen geweest en er is wel vaker een dwangbevel uitgevaardigd.’’
Even later herinnert hij zich het verhaal van Van Driel. ,,Dat was best een vervelende situatie’’, weet hij weer, ,,maar het ging wel om een veiligheidsprobleem. En we doen het niet zomaar, zo’n dwangbevel, we doen zelfs een dubbelcheck.’’
Rodenboog kan zich voor de geest halen dat hij meerdere keren contact met Van Driel heeft gehad. ,,Het is soms echt heel vervelend dat zo’n dwangbevel gebruikt moet worden’’, zegt hij. ,,Maar zo zit het systeem in elkaar als bewoners niet ingaan op de voorgestelde maatregelen. Aan de andere kant, stel dat er echt iets ernstig was gebeurd en ik had geen poging gedaan die mensen uit dat huis te krijgen. Dan waren de rapen goed gaar geweest. En terecht.’’
Dat Rodenboog als een van de eersten zijn huis versterkt kreeg was toeval, zegt de inmiddels gepensioneerde burgemeester. ,,We deden mee in een pilot, het heette FiftyTrials. Ons huis van meer dan 100 jaar oud viel binnen de normen van dat project, maar vervolgens kwamen we in een trip terecht met enorm veel ellende.’’
Volgens Rodenboog heeft hij door de persoonlijke ervaringen kunnen bijsturen in dat project. ,,Het was bepaald geen genot om mee te maken’’, zegt hij. ,,We waren proefkonijn, maar het konijn had het bijna niet overleefd.’’
Dat Van Driel boos is, kan hij zich voorstellen. ,,Ik heb vaker boze en teleurgestelde mensen hier meegemaakt. Dat was niet de leukste kant van die baan.’’
Op zulke momenten komt de ondernemer in Van Driel boven. Kom maar op als je wilt vechten. Strijdbaar, focus. Hij is direct twee rechtszaken begonnen, een tegen de NAM en een tegen de gemeente. Die tegen de gemeente loopt nog. “Dat een partij als de NAM in staat is de gemeente die kant op te praten, verbaast me. Vanuit de NAM is zoiets te begrijpen. Maar de gemeente moet de burger steunen. Wat nu gebeurde kan niet. Het is misschien ook wel een kwestie van kwaliteit.”
Hij noemt Rodenboog smalend de ‘kapitein van het schip’. “Hij moest glimlachen toen ik hem voor het eerst zo noemde, maar ik voegde er wel aan toe dat hij wel de kapitein is die als eerste het schip verlaat. Na de beving in 2012 was zijn huis als eerste opgeknapt. Juist hij had anderen voor moeten laten gaan. Er staan veel huizen in zijn omgeving die nog steeds niet aangepakt zijn. Hij zegt dat hij er niks aan kan doen, maar juist hij heeft een voorbeeldfunctie. “
Dat dwangbevel tot sloop van pand en schuur lag er dus. Hij moest zich verder maar zien te redden met zijn bedrijf en onderkomen. “Ik kreeg een bod van de NAM, best wel een goed bod. Maar zo wilde ik niet stoppen. Eerst moest alles van tafel. Het gesprek over dat bod ontstond op een moment dat een groep van de NAM hier bij mij – onaangekondigd – op het terrein was. Ik was toevallig thuis. Dat is ook zoiets raars.”
Dat dwangbevel zou en moest verscheurd. Volgens Van Driel was het een poging om voor 1 januari van het nieuwe jaar dit probleem op te lossen want minister Kamp had beloofd dat per die datum alle zaken opgelost zouden zijn. “Een dwangbevel van de gemeente moet langs de raad. Dat was niet gebeurd. Dat een burgemeester zó ver gaat. Triest. Hij beweert de handtekening niet gezet te hebben, maar hoe dan ook, hij is wel verantwoordelijk.”
Er worden spelletjes gespeeld. “Het gaat soms heel ver.” Hij herinnert zich hoe de NAM het aanlegde nadat hij het eerste bod afwees. ”Sylvia, mijn vrouw, werd erbij gehaald. Je staat straks met lege handen, werd gezegd, denk om je kinderen. Alles op de emotie. Soms vraag je je af: komt er licht aan het eind van de tunnel? Ik heb een verantwoordelijkheid naar mijn kinderen. Het is mijn strijd tegen de NAM, niet die van de kinderen tegen de NAM.”
De kinderen – een meisje van 13 en een jongen van 11 – worden dan ook zo veel mogelijk buiten de strubbelingen gehouden. Dat lukt niet altijd. “Een keer was een van beiden ziek thuis en de NAM kwam langs. Dat maakte direct indruk. Je vraagt je op zo’n moment wel af of we er goed aan doen hen buiten alles te houden. Maar dan maak je weer wat mee en weet je zeker: we moeten de kinderen er niet mee belasten.”
Van Driel treurt niet, hij staat er alleen voor. Dat wist hij en dat weet hij. Overheid en NAM zijn tegenstanders, zo beleeft hij het, en van de NAM had hij niet anders verwacht. Maar van de gemeente…
Van Driel weet dat hij elke dag aan de bak moet. Het is bijna een dagtaak naast het bedrijf. En toch wil hij ook het grote geheel blijven zien. Het kan zo mooi, het hele gebied kan ‘een speeltuin voor duurzaam en energiezuinig bouwen’ worden. “Er is veel ongemak in het gebied, maar hier kan het. Ik wil investeren.”
“Zodat anderen ook blijven investeren.”
“Zodat men hier blijft wonen.”
“Zodat bedrijven bloeien.”
Er wordt echter afgewacht, is de conclusie van Van Driel. Gemeente en NAM kijken naar elkaar. Bedrijvigheid stagneert. “Ik heb werk, maar qua groei heeft het jarenlang stilgelegen. De omzet is zelfs naar beneden gegaan. Iedereen wacht af in deze regio als NAM en gemeente niets doen. Dat neem ik de gemeente kwalijk.”
Henk van Driel stond er helemaal alleen voor. Als ondernemer leverde hij jaarlijks meer dan 1000 uur in om te strijden tegen NAM en overheid. Dat is schade die nergens te verhalen valt. ,,De positie van ondernemers in het bevingsverhaal is totaal onderbelicht’’, zegt Akke Groenwoud, ,,en dat is zorgelijk.’’
Groenewoud is adjunct-directeur van VNO-NCW Noord en MKB Noord. Er zijn schaderegelingen, compensatieregelingen, versterkingsregelingen, zo zegt ze, maar al die regelingen zijn op de particulier gericht. Er zijn ook kleinere ondernemers in de dorpen die hun werk aan huis hebben – neem de bakker of de slager – en die schade aan hun huis hebben, maar alleen het particuliere deel kunnen verhalen, weet Groenewoud.
Ze zit zelf namens VNO in het Gasberaad, samen met vakbond FNV bepleit ze aandacht voor ondernemers met bevingsschade. ,,Hier lopen de belangen van werkgevers en werknemers gelijk op’’, weet Groenewoud. Er is wel een mkb-compensatieregeling in de maak. Het is de bedoeling dat mkb-ondernemers gecompenseerd worden voor inkomensderving als hun bedrijf tijdelijk niet volledig kan functioneren of zelfs gesloten wordt voor versterkingswerkzaamheden.
Die regeling is er pas na zes jaar, stelt Groenewoud vast. Al die jaren hebben de ondernemers zich maar moeten zien te redden. Groenewoud: ,,De procedures kosten je tijd en vaak is er iets met je bedrijfspand, waardoor het tot nog eens productiviteitsverlies leidt.’’
Zaken als langdurige stress worden niet eens gewogen. Er zijn vaak grote zorgen bij ondernemers, die niet alleen de zorg voor hun bedrijf hebben maar ook nog eens voor het werk van hun mensen in het dorp. Groenewoud: ,,Er is veel onzekerheid opgebouwd in al die jaren. Het is allemaal niet fijn.’’
Het probleem voor ondernemers is veel breder dan productiviteitshinder. Net als de panden van particulieren zijn bedrijfsgebouwen ook in waarde verminderd. Groenwoud: ,,Hoe veel is het nog waard? Kan het nog verkocht worden? Zoiets komt hard aan in kleinere plaatsen waar werkgelegenheid op het spel staat.’’
Hij wil positief zijn. Maar niet blind. “Er zit best een hoop frustratie in mijn verhaal. Natuurlijk. In de eerste plaats om de kansen die blijven liggen. Er liggen zoveel mogelijkheden voor dit gebied…” Maar ook frustratie om hoe hij persoonlijk wordt bejegend door NAM en overheid. “Vooral de overheid is een bron van frustratie.”
Van Driel vindt niet eens dat hij er slecht uitgesprongen is. “Maar je moet wel heel goed verzekerd zijn om een goeie advocaat te kunnen betalen en beschikken over een heel lange adem. En binnen je relatie moet je het erover eens zijn dat je de strijd aangaat, je moet beiden sterk genoeg zijn.”
Je moet tegen de spelletjes kunnen én je moet zelf ook spelletjes aandurven. Bovendien moet je snappen wat er aan de hand is, de rol van iedere partij kunnen schatten. “Het interesseert niemand wat er in ons gebied gebeurt, behalve de mensen die er wonen. Wat niet helpt is de afwachtende houding hier. Als je als Groninger zegt dat het goed komt, dan komt het goed. De Groningers hechten waarde aan zo’n belofte. Gelukkig komt er na alle beloftes langzaam het besef: het komt hier niet goed. Kijk zelf, er is helemaal geen geld om het gebied aan te pakken.”
De gemeente Loppersum heeft het na alle kwesties verbruid bij Henk van Driel. “Ik heb een plan voor mijn huis, maar er wordt niet eens naar gekeken. Het is piepen en kraken. Als ze zo blijven denken en doen, dan is het gebied over 50 jaar weg, dan is het een Hans en Grietje-gebied waar de tijd heeft stilgestaan.”
Maak in de regio ruimte voor experimenten, maar wees zuinig op de monumenten, is zijn devies. Het is allemaal zo krampachtig, vindt Van Driel. Leermens is een dorp op een terp, dát markeert het dorp. Houden zo. Maar er omheen kan best geëxperimenteerd worden. “Het landschap omarmt het wel, je vindt het niet terug. Gooi er kubussen neer. Waarom in Almere wel en hier niet?!”
Nog zoiets. Van Driel wil straks qua energie zelfvoorzienend zijn. “Raakt de gemeente in paniek: er moet absoluut een aansluiting voor elektrisch en gas zijn. Of we die gebruiken, maakt niet uit, zeggen ze nog. Ik krijg er een bochel van.”
Van Driel is geen Groninger. Hij komt uit Elst bij Utrecht (‘het kleine Elst’). Dat lijdzame heeft hij niet. “We zitten hier vast in ons denken. Nu gaat de gaskraan dicht. Helemaal verkeerd: haal juist al het gas eruit en betaal alle ellende ervan. Die bevingen gaan door, of de gaskraan dicht is of niet. We slaan iets over, we zijn te zwart-wit geworden. Het zal ze in Den Haag worst zijn. Als Groningen hebben we het laten liggen.”
Van Driel voert zijn strijd niet helemaal alleen. Geen enkele instantie neemt het op voor hem, zo weet hij uit ervaring, maar hij gaat geregeld te rade bij zijn gepensioneerde buurman, die zich enorm verdiept in de technische aspecten en vaak meer van de materie weet dan de experts.
“Ik maak me geen illusies. Politiek lopen de lijnen ook heel anders dan we durven denken. De belangen zijn groter. Vanuit de gasbaten wordt veel gefinancierd. Komt de begroting in het gedrang, dan komen andere ministeries dan dat van Wiebes op voor hun eigen belang.”
Hij neemt de NAM niets kwalijk. Net zo min als de Shell. “Dat zijn geen goededoelenorganisaties.” De Staat moet het voor de Groningers opnemen, vindt Van Driel, maar die laaft zich aan de gasbaten. “Shell en NAM gaan zich niet in de schulden steken om ons te helpen.”
Maar zijn de kansen dan niet gekeerd sinds het aantreden van Wiebes? Van Driel is uitgesproken: “Wiebes is niks. Ja, een slimme man. Ik was meer gecharmeerd van Kamp, want die zei tenminste waar het op stond: de gaskraan kon helemaal niet dicht, Nederland had de gasbaten nodig.”
Maar de gaskraan gaat wel dicht in 2030.
Van Driel: “Wiebes presenteert zich nu als knuffelbeer en krijgt iedereen mee omdat hij roept dat in 2030 de gaskraan dicht gaat. Daar liggen nog twaalf jaar tussen. Er kan in die tussentijd van alles gebeuren. We trappen er met open ogen in. Joh, er is nog steeds geen bevingsfonds van twee miljard per jaar.”
Hij zegt dit nog voordat de warmte tussen Wiebes en de Groningers – er is meerdere keren met Van Driel gesproken – verandert in een relatie tussen diepvrieskippen.
Het is niet haalbaar om van het gas af te gaan, hij is ervan overtuigd. “Wie zegt bovendien dat de kraan dicht is? In Loppersum wordt nog regelmatig afgefakkeld, terwijl die locatie al dicht zou zijn. Wie controleert dat, wie geeft garanties?”
Van Driel klinkt misschien verbitterd voor wie zijn woorden zo leest. Dat is hij niet. Hij heeft momenten gekend dat hij radeloos was, maar dat duurde nooit lang. Hij wist en weet waar hij mee bezig is. “Mijn achterbuurman is boven de 65. Hij vraagt zich af: heb ik nog zin in die strijd? Daar zit het probleem. Hoe kom je verder? Men luistert niet naar je, het zal iedereen worst zijn.”
Het is het systeem, zegt hij. “Kijk, er wordt een profiel van je gemaakt, men probeert uit te tekenen hoe je zult reageren. Er zijn zó veel belangen en belangetjes. Ik hoorde eens over een mandaat waarmee een intermediair op pad gaat. Aan elk object hangt een prijs. Zou zo’n tussenpersoon zelf een premie krijgen als hij beneden de begroting blijft?”
Hij is er met de NAM uit gekomen. De NAM betaalt tweederde van zijn nieuwe huis. Er is geen financiële compensatie voor de tijd die hij als ondernemer kwijt was.
Een tip? “Je moet vooraf weten wat je niet wilt en ook hoe je wilt eindigen.”
Van Driel ging daarvoor ver. Neem die keuken die rond 2012 vernieuwd moest worden. De NAM kwam langs en zei dat een keukenblok eruit moest. Niks ervan, riep Van Driel, dan zet je het later maar weer op de plek. En dat tapijtje, helemaal af, kon worden opgerold en later teruggerold worden. Van Driel bepaalt en bepaalde, en niet de NAM. Zelfs als het om versleten tapijtjes gaat.
Er is sinds 2012 nog niks met die keuken gebeurd. En zeker niet wat de NAM wil.
Wie zou Henk van Driel geweest zijn zonder die zes jaar strijd? “Even vooraf: je leert er ongelooflijk veel van. En ik krijg wel de kans een eigen huis te bouwen. Iedereen wil in principe een eigen nestje bouwen, ik krijg die kans. Ik heb er wel continu voor moeten vechten, maar de NAM betaalt nu twee-derde.”
Van Driel heeft de balans opgemaakt. De positieve en negatieve kanten heeft hij op een rijtje. “Het gevecht heeft mij mogelijkheden gegeven. Daarom ben ik positief. Maar het is natuurlijk wel zo dat een ander de ellende heeft veroorzaakt en dat ik het zelf moest oplossen.”
Hij blikt terug. Geen moment van emotie, geen enkele stemverheffing.
“Frustrerend? Ach, ik laat iets makkelijk achter me. Ik slaap altijd, ik heb er nooit wakker van gelegen. Ik zie het ook als een spelletje. Je kunt wel gefrustreerd en boos rondlopen, maar daar red je het niet mee. Je moet leren het allemaal niet te serieus te nemen. Ik heb ook iets van: dit ga ik winnen.”
Toch, Van Driel heeft moeilijke momenten gekend. Kan ook niet anders als je elke week en elke dag weer met pijl en boog moet strijden tegen tanks. Elke dag moet watertrappelen in een zee vol haaien. Zo voelde het.
‘’We dreigden op een gegeven moment onderuit te gaan. Toen is Rob Sleurink van Tandem (bouwkundig adviesbureau in Loppersum) ertussen gekomen. Ik verloor mezelf. En dat zijn nou net de situaties waar de NAM op speelt, dat je moedeloos raakt. Ze werken er naar toe. Dat gevoel heb ik zeker. Ze proberen je te breken, het is een psychologisch spelletje. Men probeert je bang te maken voor wat er gaat komen. Je moet het maar kunnen pareren.”
Van Driel wist hoe hij wilde eindigen en wat hij niet wilde. Dat is zijn houvast geweest. “Ze winnen als je te snel hun aanbod aanpakt. Die neiging heb je, want dan ben je van het gezeik af. Maar zo werkt het in mijn hoofd niet.”
Sterker, elk rapport, elk onderzoek beantwoordt hij met een persoonlijk tegenonderzoek. ”Ik ben nooit te beroerd iets uit te zoeken. Als er weer een rapport van de NAM kwam met allerlei bevindingen, dan ga ik op pad. Alles uitzoeken. Het is een immense puzzel, maar als ik alle stukjes bij elkaar heb weet ik wel wat er aan de hand is. Ik kan de NAM dan gefundeerd antwoorden. Dat leer je ook wel na al die mensen die je over de vloer hebt gehad. Hoe veel er hier zijn geweest? Pfff, misschien wel 50. Plus een stuk of zes onderzoeksbureaus.”
Tijdens een tweede gesprek luistert zijn vrouw Sylvia mee. “Je huis is je veiligheid”, vult ze aan. “Maar iedereen rent hier maar naar binnen. Ze trekken zelfs kasten open. Het is een serieuze inbreuk op je privacy.”
Henk: “Het is net of je je huis te koop hebt en er permanent bezichtigingen zijn.”
Sylvia: “Dit is onze plek, ons eilandje. Het is voor ons moeilijk om dat los te laten. Daarom zijn we ook zo vasthoudend.”
Henk: ”Het is emotioneel. Dat is de essentie van het spel: voor de NAM is het zakelijk, voor ons is het emotioneel.”
Van Driel vervolgt: ”Het heeft ongelooflijk veel energie gekost. Ik heb het heel lang als een spel kunnen zien. Ik begon een beetje als idealist: als iedereen de kop laat hangen, dan is het gebeurd met het gebied. Het voelt als verraad als ik niks doe. Maar je wordt voor gek versleten als je overal tegenin gaat. Dat frustreert wel. Ik had het graag anders gezien, maar ik ben uiteindelijk niet ontevreden. En ach, het is ook iets in je dat je niet stop kunt zetten.”
Hij doorziet wat er gebeurt. Ziet wie risico’s draagt, herkent hoe partijen als de NAM manoeuvreren. Landbouwschuren in het bevingsgebied zijn vaak onbetrouwbaar. Niet laten slopen, weet hij uit eigen ervaring. “De NAM zegt dan: laten we vanwege het risico de schuur eerst even slopen. Je bent het daar eigenlijk wel mee eens. Dus gaat de schuur plat. Maar daarna doet de NAM rustig aan. De angel is eruit. De NAM is van het risico verlost dat in hun richting kan worden gewezen als er iets gebeurt met de schuur. Het is best treurig dat er zo met je omgesprongen wordt.”
En dan schiet hij weer even gericht: “De NAM zegt ook doodleuk: Je huis is dat en dat bedrag waard. Maar er is ook zoiets als gevoelswaarde. Ik snap ook wel dat die moeilijk te meten is, maar toon wel respect en behandel ons niet als een stelletje debielen.”
Wie heeft het in al die jaren voor de familie Van Driel opgenomen? “Wijzelf, haha.” Henk van Driel kan erom lachen. “Joh, het ligt allemaal heel moeilijk als je buiten de hokjes denkt, je moet ook niet verwachten dat een ander je altijd begrijpt.”
Hij blikt even terug op het dwangbevel dat de gemeente Loppersum uitvaardigde, toen hij binnen twee maanden zijn huis moest verlaten. “Ze brengen zo’n ding en daarna zoek je het maar uit, terwijl er wel een gezin met twee kinderen op straat wordt gezet. Dat heeft me immens geraakt. En dan gaat zo’n gemeente even later ook nog ouwehoeren over de bouwvergunning.”
De gemeente Loppersum heeft grote kansen laten liggen, is zijn heilige overtuiging. Er is best veel geld naar de regio gegaan, constateert Van Driel. “Als we er een beetje slim mee om waren gegaan, hadden we de rijkste regio kunnen zijn. We moeten meer doen dan met NAM-geld de deuren van het gemeentehuis schilderen.”
Van Driel wil ideeën horen. “Ik heb ze zelf en hoor ze ook graag van anderen. Als je twintig ideeën hebt, zit er vast een heel goeie bij. Gemeente en provincie weten niet wat ze ermee aan moeten en laten alles aan de NAM over.”
“Het is voor de gemeente ook lastig opboksen zoiets als de NAM, ik snap dat wel. Maar men had de afgelopen jaren wel wat kunnen groeien op dat gebied, maar dat is niet gebeurd. Ab-so-luut niet.”
Het risico van complotdenken is in die turbulentie van emoties levensgroot aanwezig . “Ik heb een taxateur over de vloer gehad die helemaal klaar was met de NAM. Hij vertelde me dat alles wat ik doe en schrijf daar wordt vastgelegd. Ze proberen een profiel van je te maken. Nummer 3762 is die domme Van Driel. Daar sturen ze steeds weer anderen op af, zodat hij zijn handen er vol aan heeft.”
De omgeving reageert niet altijd even positief, weet hij na al die jaren. “Je wordt als naïef weggezet. Maar ik heb iedereen gezegd: We gaan het redden. De mensen zijn heel sceptisch.”
Van Driel schudt het hoofd: “Als mijn kinderen straks veertig jaar zijn en teruglezen over wat hier allemaal gebeurd is, dan concluderen ze: goh, is het echt mogelijk dat zoiets kan gebeuren? Absurd.”
Iedereen is tam in Groningen, vindt hij. “De GBB was eerst goed bezig, maar waar zijn ze gebleven? We missen misschien wel een boegbeeld, iemand die de kar trekt in het bevingsgebied. Iemand als Fré Meis, wat je er ook van vindt, die in het verleden een tegenbeweging organiseerde. Die kreeg de mensen mee. Dat is de GBB niet gelukt.”
Ondanks alles wil Van Driel positief blijven denken. “We moeten niet altijd achterom kijken. Je moet iets durven loslaten, het nieuwe is niet altijd minder. Ga bijvoorbeeld vergunningsvrij bouwen. Maar dan is men bang voor Belgische toestanden. Tsja, zoiets is smaakgerelateerd, het is maar welke kant je wilt opkijken. Er zijn ook mooie huizen in België. Het is angst, vasthouden aan het oude. En het is een gebrek aan vertrouwen in jezelf en je omgeving.”
