Wilkemaheerd: De oude dame waar iedereen zo gek van was

Juist de wierde, die eeuwenlang voor veiligheid zorgde, werd de Wilkemaheerd fataal. Nu staat op de plek van ‘de oude dame’ een nieuw en strak model. Met verzonken zonnepanelen, een hybride warmtepomp en bestand tegen bevingen.

Tekst + fotografie
Igor Wijnker

“De nieuwe boerderij trekt veel bekijks”

Wilkemaheerd

De naam Wilkemaheerd slaat terug op de borg Walkuma die vroeger in Garsthuizen stond en in het begin van de zeventiende eeuw is gesloopt. Een andere naam voor de boerderij is Groot Aindnust. Op volkoomen.nl vind je onder het kopje Folklore nog een sage die gaat over het ontstaan van die naam.

Rustig blijven, is het devies. “Het komt wel goed,” zegt Wechgelaer nog maar eens. Hij trekt een wenkbrauw op. “Hoop ik.”

De aardbevingsadministratie (vooralsnog)

In 2012 ging oud-uitgever Caspar Wechgelaer (1950) met pensioen, met het idee om van een rustige oude dag te genieten op de Wilkemaheerd.

Dat zat er na de grote beving van Huizinge in augustus van datzelfde jaar voorlopig niet in. “Talloze experts, deskundigen, taxateurs en aannemers hebben op kosten van de NAM de boerderij en de ondergrond in kaart en beeld gebracht en prijskaartjes gehangen aan het herstel- en restauratiewerk dat zou moeten verricht. Al met al een papierbrij van bijna een meter hoog.”

Dat klinkt indrukwekkend, kan het beste worden geïllustreerd met een foto. Wechgelaer wil wel poseren, als het niet te lang duurt. “Ruim 26 kilo papier en daarnaast nog een stuk of duizend e-mails.”

Voorlopig, want door de rioleringsperikelen komen er nog steeds stukken bij.

De boerderij met de gele deuren was voor mij altijd een baken
Dit heeft voor mij niks met historie te maken,

Stichting Libau

Stichting Libau is de onafhankelijke adviesorganisatie voor ruimtelijke kwaliteit en cultureel erfgoed in Groningen en Drenthe. Libau heeft de bevordering en instandhouding van de bouwkundige en landschappelijke schoonheid in de provincie Groningen en Drenthe als doelstelling, is te lezen op www.libau.nl.

Victor Ackerman, rayonarchitect bij Libau en lid van de welstandscommissie die het ontwerp van Nieuw Wilkema heeft beoordeeld:

“Het liefste zouden we de boerderij laten staan en opknappen, maar de Wilkemaheerd was door de gemeente niet aangewezen als karakteristiek of beeldbepalend gebouw. Of een gebouw zo’n status krijgt is vaak een financieel verhaal.”

“Soms vragen gemeenten ook aan ons welke gebouwen daarvoor in aanmerking komen. Wilkema stond niet op onze lijst.”

“De nieuwe ontwikkeling is dat bewoners vanwege de aardbevingen niet meer in een stenen huis willen wonen.”

“Wij waren al blij dat de opdrachtgevers een pand met een groot volume wilden dat zoveel mogelijk de contouren van de oude boerderij in acht heeft genomen. Met een terughoudende kleurstelling en hoekverdraaiingen van het woonhuis die heel karakteristiek zijn.”

Is dit het schrikbeeld van de toekomst?

“Die nieuwe gebouwen hoeven er ook niet allemaal hetzelfde uit te zien, maar ik zou graag willen dat er juist meer van dit soort gebouwen komen. We zien het ook als een zoektocht naar een goed alternatief.”

Dat de sloop  ‘erdoor heen is geglipt’, zoals Wechgelaer zegt, onderschrijft Ackerman niet. “Libau is bezorgd om het te snel slopen van gebouwen, maar we zijn vooral bezorgd om de volumes die verdwijnen en de cataloguswoningen die ervoor in de plaats komen. Zo’n Fins bouwpakket dat ze dan in een dorp willen neerzetten. Dat kan echt niet.”

“Misschien roept dit een reactie op bij omstanders. Dat ze zeggen: ‘we moeten alles behouden.’ Dat kan ook. Maar de boerderij daarnaast is in de loop der tijd ook enorm uitgebreid en daar wende men ook aan.”

Op de website van de Gemeente Eemsmond wordt het welhaast terloops gemeld: de Verleende omgevingsvergunning voor ‘Het vervangen van een woonhuis met schuur’

“We zijn er net doorheen geglipt,” zegt Wechgelaer. “Je zou ‘m nu niet meer tegen de grond krijgen. Het is overigens wel een heel dubbel gevoel. Ik ben blij met de nieuwbouw, maar het is ook eeuwig zonde.”

de beving met een kracht van
3,4
in Zeerijp

Nieuw Wilkema

Caspar Wechgelaer

Schade aan het land

Het land lijkt er mooi vlak bij te liggen, maar schijn bedriegt. “De boeren hebben hier veel last van bodemdaling. Het onderwerp was lang onderbelicht, ook doordat de boeren weinig van zich lieten horen. “Boeren komen niet zo snel in actie,” legt Wechgelaer uit, “omdat er altijd wat te doen is op het bedrijf.” Tot januari 2018.

Boeren in het aardbevingsgebied bespreken megaclaim tegen de NAM

De bodemdaling varieert in Startenhuizen van enkele tientallen centimeters tot een meter. Wechgelaer bezit samen met zijn zus 48 hectare land dat hij verpacht aan Huizinga’s Landbouwcombinatie. Hij heeft als lid van de Vereniging van Startenhuister Maar boeren regelmatig contact met de andere boeren. “Ik ben lid uit solidariteit.”

Hij zit ook in een WhatsApp-groepje met wat boeren uit de buurt en na de beving in Zeerijp op 8 januari 2018 merkte Wechgelaer een omslag. De schijnbaar onverstoorbare boeren die zich tot nog toe stil hadden gehouden, waren boos. “En áls ze in actie komen dan zou ik wel zenuwachtig worden als overheid. Die kunnen met een flinke afvaardiging zo een dag de stad afsluiten.”

Vrijdag 19 januari sloot een aantal van zijn ‘collega’s’ zich aan bij de stoet van dertig tractoren die optrok naar Groningen om het massale fakkelprotest tegen de gaswinning te ondersteunen. Het was een eerste speldenprik.

Op 1 februari 2018 trokken ze op naar Den Haag.

Boeren zijn het zat: ‘Er is zoveel emotie. Dat komt er nu uit’